ئایا چەند ڕەوتێکی جیهانی دەزانیت کە داهێنانی پێکهاتەکان دەباتە پێشەوە

گۆڕانی ئارەزووەکانی بەکاربەران گۆڕانکاری بەرچاو لە داهێنانی پێکهاتەکان لە پیشەسازی خۆراک و خواردنەوەدا دەهێڵێتەوە.

ئەو نادڵنیاییانەی کە لە پەتای و دۆخی جیهانییەوە سەرهەڵدەدەن، زیاتر جەختی لەسەر گرنگی چاودێری تەندروستی خۆپارێزی و مامەڵەکردن لەگەڵ کێشەکانی گۆڕانی کەشوهەوا کردۆتەوە، بەمەش بووە هۆی هەمەچەشنکردنی پێکهاتەکان. لە وەڵامدا پیشەسازی خواردن و خواردنەوەش خەریکی لێکۆڵینەوەیە لە تەکنەلۆژیا نوێیەکان کە دەتوانن شۆڕشێک لە بەرهەمهێناندا دروست بکەن. لێرەدا، ئێمە لە نزیکەوە سەیری ئەو پێکهاتانە دەکەین کە داواکاری بەکاربەران بەدی دێنن و هەندێک لە رەوتی پێکهاتەکان ئاشکرا دەکەن کە داهاتووی پیشەسازی خواردن و خواردنەوەکان لە قاڵب دەدەن.

چاودێری تەندروستی خۆپارێزی کاریگەری لەسەر ڕەوتی پێکهاتەی خۆراک و خواردنەوەکان هەیە

لە ئاستی جیهانیدا، گۆڕانکارییەکی حاشا هەڵنەگر هەیە بەرەو رێگاکانی خۆپارێزی بۆ چاودێری تەندروستی. پەتاکە کاریگەری قووڵی لەسەر تێڕوانینەکانی بەکاربەران هەبووە و بەردەوام دەبێت لە کاریگەریکردن لەسەر ڕەفتارەکانمان، ئەمەش گرنگی تەندروستی دەخاتە ڕوو. ئەمەش لەگەڵ دانیشتوانی بەساڵاچوو کە تا دێت زیاتر دەبێت، وایکردووە زۆر کەس هەنگاوی چالاکانە بنێت بۆ پاراستنی تەندروستی جەستەیی و دەروونییان. بەکارهێنەرانی زیاتر بەدوای پێکهاتەی تەندروستی و تەندروستیی خۆراک و خواردنەوەدا دەگەڕێن، کە دەبێتە هۆی داهێنانی پێکهاتەکان و کێبڕکێ لە نێوان بەرهەمهێنەران و براندەکاندا. خەڵک خواردن و خواردنەوە وەک وەبەرهێنانێکی درێژخایەن لە کوالیتی ژیانیان دەبینن.

لە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، سەرهەڵدانەوەی ڕەوتەکان لە پێکهاتە خۆراکییە تەقلیدییەکاندا هەیە، لەوانە گەڕانێکی نوێکراوەی 'هیادناسیی دەرمانی-خۆراک'. ئەم چەمکە کە ڕەگ و ڕیشەی لە پزیشکی چینی نەریتیدا هەیە، خەریکە کێشکردن لە نێوان بەکارهێنەرانی مۆدێرن بەدەست دەهێنێت، و لێکۆڵینەوەکانمان دەریدەخەن کە یەکەمایەتیکردنی خۆراکی تەندروست بۆ بەرزکردنەوەی سیستەمی بەرگری رەوتێکی بەرچاوە لە تایلەند: سێ لە پێنج بەکارهێنەری تایلەندی چالاکانە خۆراکی بەرگری لەش وەک میوەی تازە و خۆراکە دەوڵەمەندەکانی Zn لە خۆراکەکانیاندا بەکاردەهێنن؛ ئەم گرنگیدانە بە تەندروستی بەرگری لەش لە فلیپیندا دەنگی لەسەر دراوەتەوە، کە زیاتر لە ٨٠%ی بەکارهێنەرانی تەمەن ٤٥ ساڵ بەدوای ئەو بەرهەمە خۆراکیانەدا دەگەڕێن کە بەرگری لەش بەرز دەکەنەوە.

توێژینەوەکان لە راپۆرتی Mintek، توێژینەوەی بازاڕی گیایی تایلەند 2023، دەریدەخات کە پێکهاتە ئۆرگانییە سروشتییەکان، بە تایبەتی ئەوانەی وەک زەنجەفیل، زەردەچەوە، و جێنسنگ، بە تایبەتی بەهایان هەیە بۆ پاکی و تەندروستی و تایبەتمەندی سەلامەتییان. Hotta Cool، خواردنەوەیەکی گیایی زەنجەفیل کە ئامادەیە بۆ خواردنەوە بە ڤیتامین C، E و A، یەکێکە لەو براندانەی کە دەستی بەسەر رەوتەکەدا گرتووە. کۆمپانیای هۆتا کوول خۆی وەک هەڵبژاردەیەکی هۆشیاری تەندروستی دادەنێت، جەخت لەسەر بەرگریکردن لە بەرگریکردن و هەرسکردن-جووڵەکردن دەکاتەوە لە پێکهاتەی سەرەکییەکەی، زەنجەفیل.

سەرچاوە: Hotta Cool

هەمان سەرچاوەی پزیشکی و خۆراک دەچێتە جیهان

چەمکی 'هەمان دەرمان و خۆراک' هەروەها لە بازاڕەکانی ڕۆژئاواشدا بەناوبانگە. بڕینی رێجیم و چاودێری تەندروستی لە زیادبووندایە، لەگەڵ بەکارهێنانی رێجیم بۆ بەڕێوەبردنی چالاکانەی پرسە تەندروستییەکان کە پەیوەندییان بە تەمەن و شێوازی ژیانەوە هەیە.

لە هەر ١٠ هەزار ساڵەدا لە بەریتانیا حەوت کەس نیگەران دەبن لەوەی کە تەندروستییان لەگەڵ تەمەندا دابەزیوە؛ لە ئەڵمانیا ٦٠%ی خەڵک نیگەرانن لەوەی کە لە پێنج ساڵی داهاتوودا تەندروستییان تێکبچێت.

ئەم نیگەرانییە بەهۆی بەرزبوونەوەی کێشە تەندروستییەکانی پەیوەست بە خۆراکەوە وەک شەکرەی جۆری دووەم و قەڵەوی توندتر دەبێت. خراپی تەندروستی میتابۆلیزم زۆرجار پەیوەندی بە زیادبوونی کێشەوە هەیە و مەترسی تووشبوون بە نەخۆشییە درێژخایەنە جۆراوجۆرەکان زیاد دەکات. بۆ ئەو مەبەستەش، براندەکان بژاردەی 'بێ شەکر' پێشکەش دەکەن و تادێت لەگەڵ خۆراکە بەناوبانگەکانی وەک خۆراکی کیتۆجینیکدا یەکدەگرنەوە بۆ یارمەتیدانی بەکارهێنەران بۆ کۆنتڕۆڵکردنی تەندروستی میتابۆلیزمیان.

هەروەها ئەو بەرهەمانەی کە پێکهاتەی وەک پاودەری مۆزی سەوز و سێلولۆز و کرۆمیان تێدایە بۆ بەرەوپێشبردنی کۆنترۆڵکردنی شەکری خوێن بە شێوەیەکی تەندروست دەردەکەون. یەکێک لەو مارکانەی کە پاڵ بە توندی ئەم فەزا داهێنەرەی خۆراکەوە دەنێت، سوپەرگۆتەکانە لە ئەمریکا، کە بارە پرۆبایۆتیکەکانیان بە تێکەڵەیەکی نیشاستەی بەرگریکار دروستکراون کە مۆزی سەوزی تێدایە مۆدێلێکە بۆ ئەوەی چۆن پێکهاتەکانی خۆراک دەتوانن یارمەتیدەر بن لە چارەسەرکردنی کێشەکانی تەندروستی گۆڕانکارییەکان. سوپەرگۆتس خۆی وەک چارەسەرێکی خۆراک و شێوازی ژیان بۆ ئەو بەکارهێنەرانە دادەنێت کە دەیانەوێت تەندروستی گۆڕانکاری خۆراکی خۆیان باشتر بکەن.

هێزی لیبێڵەکان

پێکهاتەکانی خۆراکی تەندروستتر بەردەوام دەبن لە گەشەکردن، کە بەهۆی پشتگیریکردنی حکومەتەکان لە سەرانسەری جیهان دەجووڵێنرێت. زۆرێک لە وڵاتان سیاسەتی توندتر جێبەجێ دەکەن کە پێویستیان بە پیشەسازی خۆراک و خواردنەوە هەیە کە بەشێک لە بەرپرسیارێتی بەرەوپێشبردنی تەندروستی بەکاربەران لە ئەستۆ بگرێت. کەمکردنەوەی شەکر و خوێ و چەوری تێر و کالۆری وەک بوارە سەرەکییەکانی فۆکەس دەمێننەوە. ئەمەش لە دەستپێشخەرییەکانی وەک باجی شەکر، سنووردارکردنی ئەو بەرهەمانەی کە ڕێژەیەکی زۆر چەوری و خوێ و شەکریان تێدایە و سیستەمی پێش پاکەتی ناونانی پاکەتەکان، وەکوو نمرەی Nutri-Score لە ئەوروپا و ناونانی هاتوچۆ لە بەریتانیا ڕەنگ دەداتەوە. داتاکانی مینتێڵ دەریدەخەن کە زیاتر لە ٣٠%ی بەکارهێنەرانی فەرەنسی و ئەڵمانی و پۆڵەندی و ئیسپانی پێیان وایە کە سیستەمی هەڵسەنگاندنی خۆراکیی باشترین ڕێگایە بۆ بڕیاردان لەسەر ئەوەی کە بەرهەمێک چەندە تەندروستە. ئەم شەفافیەتە وا لە بەکارهێنەران دەکات کە هەڵبژاردەی ئاگادارتر سەبارەت بە ناوەڕۆکی خۆراکی و کوالیتی بەرهەمەکان بکەن. داواکاری بۆ بەرهەمە تەندروستەکانی خۆراکیی هاندەری زیاتری داهێنانی پێکهاتەی خۆراک و خواردنەوە دەبێت بۆ پشتگیریکردنی بەرهەمهێنانی بەرهەم.

جۆراوجۆری پێکهاتەکان بەشدارە لە تەندروستی خەڵک و هەسارەکە

سیستەمی خۆراکی جیهانیمان ڕێگایەکی دووری بڕیوە، بەڵام بە چ نرخێک؟ لە ماوەی سەدەی ڕابردوودا، بەرهەمهێنانی خۆراکی پیشەسازی وایکردووە بەرهەمهێنانی خۆراک هەرزان بێت و توانای دابینکردنی پێداویستییەکانی دانیشتووانێکی گەشەسەندووی هەبێت. بەڵام لایەنێکی بێ بەرامبەر هەیە: کاریگەری ژینگەیی. شێوازەکانی کشتوکاڵی سەرچاوە زۆر زیان بە هەسارەکە دەگەیەنن، و پشتبەستنی زۆرمان بە بەرهەمە ئاژەڵییەکان یان تەنها چەند بەرهەمێک، وەک برنج، گەنمەشامی و گەنمەشامی، دابینکردنی خۆراک و بەرهەمهێنانمان بەجێدەهێڵێت کە دەبێتە هۆی گۆڕانی کەشوهەوا.

بەردەوامیی نیگەرانییەکی سەرەکییە بۆ زۆرێک لە بەکارهێنەران لە سەرانسەری جیهان. توێژینەوەکانی مینتێل دەریانخستووە کە چوار لە هەر ١٠ بەکارهێنەری کەنەدی و زیاتر لە یەک لەسەر سێی ئەمریکا پێیان وایە بازرگانییەکان زۆرترین بەرپرسیارێتییان لە باشترکردنی بەردەوامیدا هەیە. پەرەسەندنی پێویستی بە داهاتوویەکی بەردەوام، هاندانی پیشەسازی خۆراک و خواردنەوە بۆ هەمەچەشنکردنی پێکهاتەکانی و وەرگرتنی شێوازی سەرچاوەگرتنی بەردەوام بۆ دڵنیابوون لە توانای درێژخایەنی پیشەسازی و کەمکردنەوەی کاریگەرییە ژینگەییەکانی.

ئەمەش پێویستییەکی بەپەلە دروست دەکات بۆ داهێنانی پێکهاتەکان بۆ دوورکەوتنەوە لە خۆراکە سەرچاوە-چڕەکانی بنەمادار بە ئاژەڵان بەرەو بژاردەی بەردەوامتر. بەپێی بنکەی زانیاری جیهانی بەرهەمە نوێیەکانی Mintal (GNPD)، زیاتر لە 3%ی بەرهەمە خۆراکییە نوێیەکان لە سەرانسەری جیهاندا بانگەشەی ئەوە دەکەن کە پرۆتینی وەرگیراو لە ڕووەکیان تێدایە.

جگە لە پرۆتینی ڕووەکی، بەکارهێنەران لە سەرانسەری جیهان ئامادەن تاقیکردنەوەی پێکهاتەکانی دیکە بکەن بۆ یارمەتیدانی پەرەپێدانی خووی خواردنی بەردەوامتر. براندەکان وەڵامی ئارەزووەکانی بەکاربەران دەدەنەوە و دەستیان کردووە بە هەمەچەشنکردن بۆ بەرهەمی خۆڕاگری کەشوهەوا. خۆراکەکانی سەنگافورە و بەرهەمەکانی نموونەیەکە، نۆدل بە فستقی بامبارا وەک پێکهاتەیەک دروست دەکات، کە خەریکی دروستکردنی بەرهەمێکی دووبارە دروستکەرەوەیە کە دەتوانێت تەندروستی خاک بگەڕێنێتەوە، بەرگەی وشکەساڵی بگرێت و ئامادەبێت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا.

سەرچاوە: Whatif Foods

پێکهاتەی بە تام و بەردەوام

پیشەسازی خۆراک لەسەر بنەمای ڕووەکی کە بەهۆی سەرنجڕاکێشییەکەیەوە لە هەردوو ڕوانگەی بەردەوامیی و تەندروستیەوە سەرنجی زۆری ڕاکێشاوە، لە ساڵی ٢٠١٨دا ماوەی نەیزەکەیەکی بەخۆیەوە بینیوە. لە کاتێکدا پیشەسازییەکە هێشتا لە گەشەکردندایە (ئەگەرچی بە هێواشی)، گەرمیەکەی وردە وردە سارد دەبێتەوە، بە تایبەت کە زۆرێک لە بەرهەمەکان شکست دەهێنن لە جێبەجێکردنی چاوەڕوانییەکانی بەکاربەران لە ڕووی تایبەتمەندییەکانی وەک تام و نرخ و سروشتی.

بەردەوامیی فاکتەری سەرەکییە، بەڵام ڕەنگە لەسەر خۆی بەس نەبێت بۆ ئەوەی کاریگەری لەسەر خووەکانی خواردنی بەکاربەر هەبێت و دەبێت لەگەڵ تامدا تێکەڵ بکرێت. یەک لەسەر سێی بەکارهێنەرانی ئەڵمانیا و چارەکێک لە بەکارهێنەرانی فەرەنسی هەردووکیان هاوڕان لەسەر ئەوەی کە هەبوونی هەمان تام و چێژ و پێکهاتەی بەرهەمێک وەک بەرهەمێکی گۆشت دەبێتە هۆی ئەوەی کە جێگرەوەی گۆشتێک بکڕێت بەسەر یەکێکی تردا. مارکەی نەمسایی کۆمپانیای رێڤۆ کۆمپانیایەکە کە تەکنەلۆژیا و پێکهاتەکان بەکاردەهێنێت بۆ دابینکردنی تامی خوازراو بۆ جێگرەوەکانی پرۆتین. ئەوان بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای چاپی سێ رەهەندییان بۆ بەرهەمهێنانی سەلەمۆنی ڤیگن راگەیاند، کە هەمان پارچە تەنک و ڕیشاڵی شەربەتی وەک سەلەمۆنی ئاسایی دابین دەکات.

یارمەتیدانی بەکارهێنەران بۆ یەکەمایەتیدان بە پێکهاتە بەردەوامەکان لە ماوەی هەڵاوسان

سەرەڕای زیادبوونی هۆشیاری سەبارەت بە ژیانی بەردەوام، هەڵاوسان وەک بەربەستێک دەمێنێتەوە. هەڵاوسان بەکارهێنەرانی لە هەردوو ڕۆژئاوا و ڕۆژهەڵات لە بەرهەمە بەردەوامەکان دوور خستووەتەوە یان نەیانتوانیوە زیاتر خەرج بکەن. لەگەڵ بەردەوامبوونی هەڵاوسان و زیاتر بەکارهێنەران هەوڵدەدەن بەردەوامیی بهێننە پێشەوە لە کاتی کڕینی خۆراکدا، براندەکان دەتوانن بڕوانامەی ژینگەیی خۆیان بەهێز بکەن. بە تێکەڵکردنی بەها لە هەڵبژاردەی بەردەوامدا، بەرهەمەکان زیاتر دەستڕاگەیشتن و سەرنجڕاکێشن، بەم شێوەیە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات بڕیاری ژینگەدۆستانە بدەن بەبێ ئەوەی سازش لەسەر پابەندبوونی دارایی خۆیان بکەن.

چۆن تەکنەلۆژیا شۆڕشێک لە پێکهاتە داهێنەرەکانی خۆراک و خواردنەوەدا دەکات

مینتێڵ پێشبینی دەکات تەکنەلۆژیا نوێیەکان ڕۆڵێکی گرنگ بگێڕن لە داهێنانی بەردەوامی پێکهاتەکاندا. ژیری دەستکرد (AI) لە ئێستاوە بەکاردەهێنرێت بۆ دۆزینەوەی پێکهاتەی نوێ-پێکهاتەی زیندەوەرانی چالاک کۆمپانیای BrightSeed AI بەکاردەهێنێت بۆ خێراکردنی دۆزینەوەی پێکهاتە تەندروستییە بەنرخەکان.

هەروەها تەکنەلۆژیای بایۆفۆرتیفیکیشن دەبێتە هۆی داهێنان لە پێکهاتەکاندا. لە ڕێگەی بەخێوکردنی ورد و بەرزکردنەوەی پێوەکانی بەرهەم، تەکنەلۆژیا دەتوانێت ماددە خۆراکییە زیادەکان بۆ بەرهەمە کشتوکاڵییەکان دابین بکات. ئەمەش هاوکاتە لەگەڵ گەشەسەندنی بەرژەوەندی بەکاربەر لە خۆراکە کاراییەکاندا، بە تایبەت وەک بەشێک لە 'ڕەمی پیربوونی تەندروست'. نزیکەی چوار لە پێنج بەکارهێنەر لە بەریتانیا پێیان وایە وەرگرتنی هەموو ئەو ڤیتامین و کانزایانەی کە پێویستیانە بۆ پیربوونی تەندروست زۆر گرنگە. جگە لەوەش، لەگەڵ پەرەسەندنی ناوبانگ و ناوبانگی رێجیمەکانی بنچینەیی رووەکی، نیگەرانی لە گەشەکردندا هەیە سەبارەت بە کەمی ڤیتامین B12، کە بە شێوەیەکی سەرەکی لە بەرهەمە ئاژەڵییەکاندا دەبینرێت. بۆ ئەم مەبەستەش تیمێک لە توێژەرانی سەنتەری جۆن ئینێس، لێتوس گڕۆ و پەیمانگای کوادرام لە بەریتانیا چارەسەرێکیان پەرەپێداوە بە بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای بایۆلۆجیکردن. ئەوان درەوی نۆکیان بەرهەمهێناوە کە بە ڤیتامین B12 بەهێزکراون، کە وەرگرتنی ڕۆژانەی پێشنیارکراوی B12 لە هەر ژەمێکدا لەخۆدەگرێت، کە هاوتایە لەگەڵ دوو ژەمی گۆشتی مانگا. ئەمەش ئەوە دەردەخات کە چۆن تەکنەلۆژیا توانای پێکهاتە خۆراکییە داهێنەرەکان لەخۆدەگرێت کە دەوڵەمەندن بە ماددە خۆراکیەکان.