Xana a swi na rihanyo ku nwa swikotela swa aluminiyamu?

Emalembeni ya sweswinyana, ku ve ni ku vilela loku andzaka malunghana ni vuyelo bya rihanyo bya ku nwa byala eka swikotela swa aluminiyamu. Loko ku duma ka swakunwa leswi nga emathinini swi ya emahlweni swi kula emisaveni hinkwayo, swivutiso malunghana ni vuhlayiseki bya swilo leswi hakanyingi swa tlakusiwa. Xana swikotela swa aluminiyamu swi hlayisekile ku nwa eka swona, kumbe swi tisa makhombo lama nga vaka kona ya rihanyo? Xihloko lexi xi kongomisa ku lulamisa swivilelo leswi leswi tolovelekeke, ku hambanyisa mintsheketo na mintiyiso, na ku nyika vutivi bya nkoka eka leswaku hikokwalaho ka yini swikotela swa aluminiyamu, ku katsa na swikotela swa biya ya aluminiyamu leyi nga riki na nchumu, swi ri nhlawulo lowu hlayisekeke no tshembheka eka ku paka swakunwa.

1. Xivumbeko xa swikotela swa aluminiyamu .

Swikotela swa aluminiyamu swi endliwa hi ku hlanganisiwa ka swilo leswi endleriweke matimba, ku olova ni ku tiya. Ngopfu ngopfu, swikotela leswi swi endliwa kusuka eka alloy ya aluminium leyi tiyisisaka leswaku swikotela swi olova naswona swikota ku kondzelela ku bola. Xiphemu xale handle xa xigwitsirisi hi ntolovelo xi kandziyisiwa hi tipulani leti hanyaka, kasi xiphemu xale ndzeni xi cheriwa leyara ya switirhisiwa swo sirhelela leswaku swakunwa swita hlangana hiku kongoma na aluminium hi yoxe.

Mavonelo man’wana lama hoxeke lama tolovelekeke hileswaku swikotela swa aluminiyamu swi endliwe hi nsimbi ya aluminiyamu ntsena. Entiyisweni, swikotela swa manguva lawa swi endliwe hi vukheta hi swilo leswi engetelekeke swo tanihi swifunengeto ni swilo leswi nga ni swiphepherhele. Swifunengeto leswi, leswi talaka ku endliwa hi resin ya pulasitiki, swi sivela swakunwa leswi nga ni acid, swo tanihi soda ni byalwa, leswaku swi nga endli nchumu ni nsimbi, leswi nga ha endlaka leswaku ku va ni ku cinca loku nga tsakisiki ka nantswo ni ku va ni tikhemikhali leti nga ha vaka kona.

2. Ntsheketo wa aluminiyamu na rihanyo .

Yin’wana ya mintsheketo leyi hangalakeke swinene leyi rhendzeleke swikotela swa aluminiyamu i ku vilela ka leswaku ku hlangana ni aluminiyamu ku nga va ni khombo eka rihanyo. Ngopfu-ngopfu, vanhu van’wana va hlanganisa aluminiyamu ni vuvabyi bya Alzheimer, leswi endlaka leswaku ku chava leswaku ku nwa hi swikotela swa aluminiyamu swi nga engetela khombo ro khomiwa hi xiyimo lexi. Hambiswiritano, ndzavisiso lowukulu wu kombise leswaku a ku na vumbhoni lebyi heleleke bya sayense lebyi hlanganisaka ku hlangana ni aluminiyamu ku suka eka swikotela ku ya eka swiyimo swa vuvabyi bya Alzheimer kumbe swin’wana swa misiha.

Mintsheketo yo tala mayelana na aluminiyamu yi huma eka tidyondzo leti hundzeriweke hi nkarhi leti nga kombisiki kahle muxaka wa ku paluxiwa ka aluminiyamu hi ku tirhisa switirhisiwa swa siku na siku swa vatirhisi. Hi ku ya hi Alzheimer’s Association, a ku na vumbhoni lebyi tiyeke bya leswaku aluminiyamu yi vanga kumbe yi hoxa xandla eka vuvabyi bya Alzheimer. Hambileswi ku hlangana ngopfu ni aluminiyamu eka tindhawu to karhi ta le tifemeni swi nga ha vangaka makhombo ya rihanyo, mpimo wa ku landzelerisa lowu kumekaka eka swakunwa leswi nga emathinini wu le hansi swinene ka swiyimo leswi tekiwaka swi ri ni khombo hi valawuri va rihanyo.

3. Xana ku ni makhombo lama humaka eka ku nwa swakunwa leswi nga emathinini?

xin’wana xa swilo leswikulu leswi karhataka hi ku nwa ku suka eka . Swikotela swa aluminiyamu i loko tikhemikhali tinga nghena eka swakunwa. Ku koteka ka ku khuluka ka tikhemikhali i ku vilela loku nga enawini, ngopfu-ngopfu loko swi ta eka swikotela swa khale leswi nga ha vaka swi ri ni swilo swo fana na BPA (Bisphenol A) eka swifunengeto swa swona. BPA i khemikhali leyi hlanganisiweke na timhaka to hambana ta rihanyo, ku katsa na ku kavanyeteka ka tihomoni na swiphiqo swa nhluvukiso.

Hambiswiritano, i swa nkoka ku xiya leswaku ku tirhisiwa ka BPA eka ti linings ta aluminiyamu swi hungutiwile swinene eka malembe ya sweswinyana. Vaendli vo tala va swakunwa, ku katsa ni lava endlaka swikotela swa biya ya aluminiyamu leyi nga riki na nchumu, va endle magoza lamakulu yo herisa BPA eka ku paka ka vona. Namuntlha, swikotela swo tala swa manguva lawa swi rhendzeriwe hi swifunengeto leswi nga riki na BPA leswi endleriweke ku nyika xisirhelelo lexi hlayisekeke ni lexi tirhaka exikarhi ka swakunwa ni swilo swa aluminiyamu.

Ku engetela kwalaho, valawuri va swa rihanyo vo fana na US Food and Drug Administration (FDA) na European Food Safety Authority (EFSA) va vekile swipimelo swo tika swa vuhlayiseki eka switirhisiwa leswi tirhisiwaka eka ku paka swakudya na swakunwa. Milawu leyi yi tiyisisa leswaku swilo swihi na swihi leswi tirhisiwaka eka ku hlanganisiwa ka swikotela swa aluminiyamu a swi veki khombo eka rihanyo ra vatirhisi.

4. Vuhlayiseki bya swikotela swa manguva lawa swa aluminiyamu .

Hikwalaho ka nhluvuko eka thekinoloji ya vumaki ni ku cinca ka milawu, swikotela swa manguva lawa swa aluminiyamu sweswi swi hlayisekile ku tlula rini na rini. Ku cinciwa ka BPA hi switirhisiwa swin’wana eka ti linings ta CAN ku vile goza ra nkoka ro ya emahlweni eka ku tiyisisa vuhlayiseki bya swakunwa swa le matini.

Vaendli vo tala va swakunwa lava dumeke swinene sweswi va tirhisa ti- linings leti nga riki na BPA, leti endliweke swikambelo swo tala leswaku ti tiyisekisa vuhlayiseki bya tona. Ti linings leti hi ntolovelo ti endliwa kusuka eka ti epoxy resins kumbe ti polyester coatings leti endleriweke ku sivela ku tirhisana exikarhi ka xigwitsirisi xa aluminium na leswinga endzeni. Swifunengeto leswi swa manguva lawa swi hlayisekile, a swi na chefu naswona swi pasisiwile hi valawuri va vulawuri emisaveni hinkwayo.

Eka vatirhisi, i swa nkoka ku lava switifikheti na ku lebula leswi kombisaka leswaku xigwitsirisi a xi na BPA. Hi swifunengeto leswi swintshwa, vaendli va swi kotile ku hlayisa vutshembeki bya xivumbeko xa can loko va ri karhi va herisa khombo ra tikhemikhali leti nga ni khombo leti khulukaka eka swakunwa. Kunga khathariseki leswaku u xava soda leyi nga emathinini, biya, kumbe swakunwa swin’wana, u nga tiyiseka leswaku swikotela swa manguva lawa swa aluminiyamu swi endliwa hi ku anakanya hi rihanyo ra vaxavi emianakanyweni.

5. Vulawuri bya vulawuri bya ku pakiwa ka swakunwa leswi nga emathinini .

Leswaku ku tiyisisiwa vuhlayiseki bya swakunwa leswi pakiweke, mihlangano ya vulawuri emisaveni hinkwayo yi langutisisa swinene switirhisiwa leswi tirhisiwaka eka swikotela swa swakunwa. Le United States, FDA yi langutela vuhlayiseki bya ku paka swakudya, ku katsa ni swikotela swa aluminiyamu. Milawu ya vuhlayiseki bya swakudya ya FDA yi sekeriwe eka swikambelo swa sayense leswi tiyeke leswi tekelaka enhlokweni makhombo lama nga vaka kona eka rihanyo ra vatirhisi. Le Europe, EFSA yi tlanga xiphemu lexi fanaka, ku tiyisisa leswaku switirhisiwa swo paka swi hlayisekile ku tirhisiwa eka swakudya na swakunwa.

Tinhlengeletano leti ti endla swikambelo swa nkarhi na nkarhi swa switirhisiwa leswi tirhisiwaka eka ku paka, ku katsa na swigwitsirisi swa swikotela swa aluminiyamu, ku tiyisisa leswaku swi landzelela swipimelo swa vuhlayiseki. Loko makhombo wahi na wahi lama nga vaka kona ya tiviwa, valawuri va vulawuri va na matimba yo humesa switsundzuxo, ku vuyisa swikumiwa, kumbe ku veka ku yirisiwa eka switirhisiwa leswi nga hlayisekangiki.

Ku engetela eka tiejensi leti ta mfumo, bindzu ra swakunwa ri tlhela ri namarhela swipimelo swa vuhlayiseki leswi tiyeke leswi vekiweke hi tinhlengeletano ta matiko hinkwawo. Vulawuri lebyi bya vulawuri byi tlanga xiave xa nkoka eku hlayiseni ka ku tshemba ka vatirhisi eka switirhisiwa swo fana na swikotela swa biya ya aluminiyamu leyi nga riki na nchumu, ku tiva leswaku ku pakiwa ka swona ku hlayisekile, ku lawuriwa, na ku kamberiwa eka makhombo ya rihanyo lama nga vaka kona.

6. Swilo swin’wana leswi nga ta tirhisiwa eka swikotela swa aluminiyamu .

Loko swikotela swa aluminiyamu swiri xihlawuhlawu lexi dumeke naswona xitirhisiwa ngopfu eka ku paka swakunwa, ahi swona ntsena ndlela leyi kumekaka eka vatirhisi. Switirhisiwa swin’wana swo paka, swo tanihi mabodlhela ya nghilazi ni swibya swa pulasitiki, hakanyingi swi pimanisiwa ni swikotela swa aluminiyamu hi tlhelo ra vuhlayiseki, ku onhiwa ka mbango ni ku tirhisiwa ka mali hi ndlela leyinene.

Mabodlhela ya nghilazi:  Nghilazi i nchumu lowu nga riki na reactive, leswi vulaka leswaku a yi tirhisani na leswi nga endzeni ka yona. Yitlhela yinyika vuxongi byo saseka naswona yinga pfaleriwa nakambe, leswi endlaka leswaku yiva leyi rhandzekaka eka swakunwa swokarhi swa xiyimo xale henhla. Hambiswiritano, nghilazi yi tika ku tlula aluminiyamu naswona yi tala ku tshoveka, leswi nga endlaka leswaku ku va ni mali yo tala ya ku rhumela swilo ni ku tlanga hi mali yo tala.

Mabodlhela ya pulasitiki:  Mabodlhela ya pulasitiki ya vevuka naswona ya tshoveka, kambe ma nga ha va ma nga nyiki mpimo lowu fanaka wa nsirhelelo eka ku vonakala ni moya, leswi nga khumbaka nantswo ni khwalithi ya swakunwa. Ku engetela kwalaho, tinxaka tin’wana ta tipulasitiki ti nga leach tikhemikhali to fana na BPA eka leswi nga endzeni, hambi leswi khombo leri ri hungutiwaka hi tipulasitiki leti nga riki na BPA.

Swikotela swa aluminiyamu:  Ku nga khathariseki swin’wana leswi, swikotela swa aluminiyamu swi tshama swi ri nhlawulo lowu dumeke swinene eka swakunwa swo paka, ku katsa ni byalwa. Va nyikela ku hlanganisiwa ka swilo leswi olovaka, ku tirhisa mali hi ndlela leyinene ni ku vuyeriwa hi mbango. Aluminium yitlhela yitirhisiwa swinene, leswi hungutaka ku khumbeka ka yona eka mbango loko ku pimanyisiwa na switirhisiwa swin’wana swo paka.

Mahetelelo

Hi ku gimeta, swivilelo leswi rhendzeleke vuyelo bya rihanyo bya ku nwa eka swikotela swa aluminiyamu ngopfu-ngopfu a swi na xisekelo. Swikotela swa manguva lawa swa aluminiyamu, ku katsa na swikotela swa biya ya aluminiyamu leswi nga riki na nchumu, swi endliwa hi swigwitsirisi leswi hlayisekeke, leswi nga riki na BPA naswona swi le hansi ka swipimelo swa vuhlayiseki leswi tiyeke leswi sindzisiwaka hi valawuri va rihanyo. Loko tindlela tin’wana to paka tofana na nghilazi na mabodlhela ya pulasitiki tiri na vuyelo bya tona, swikotela swa aluminiyamu switshama swiri xihlawuhlawu lexi hlayisekeke, lexi nga durhiki, naswona xinga onhiki mbango eka ku paka swakunwa.

Vaxavi va nga tiphina hi swakunwa swa vona leswi nga emathinini hi ku rhula ka mianakanyo, va ri karhi va swi tiva leswaku swilo leswi tirhisiwaka eku pakiweni ka swilo leswi pakiweke swi hlayisekile, swi lawuriwa naswona swi kamberiwa hi vukheta leswaku swi va ni rihanyo ni vuhlayiseki. Hi ku hlawula swikotela swa aluminiyamu, a wu endli ntsena xiboho lexi hlayisekeke kambe u seketela xitshunxo xo paka lexi tirhaka ni lexi nga ta tshama nkarhi wo leha.

Loko uri eka makete wa swikotela swa biya ya aluminium swa xiyimo xale henhla, leswi tshembekaka leswi nga riki na nchumu, u nga languti ekule ku tlula nxaxamelo wa hina wa switirhisiwa, leswi endleriweke ku fikelela swiyimo swa le henhla swa vuhlayiseki na ku tiya. Tihlanganisi na hina namuntlha ku dyondza swo tala hi swinyikelo swa hina swa aluminiyamu na ndlela leyi swi nga ndlandlamuxaka layini ya wena ya swikumiwa!