Waa'ee soodaa can meeshaalee fi dizaayinii hunda beekuu qabdan .

Waa’ee qaruuraa soodaa wanti isin beekuu qabdan meeshaalee fi adeemsa omishaa isaanii hubachuu irraa eegala. Qaruuraa soodaa akkaataa idileetti alooyii aluminiyeemii kan akka 3004 qaamaaf, 5182 ammoo golgaadhaaf kan hojjetamu yoo ta’u, tokko tokko ammoo sibiilaa tin-plated irraa kan hojjetamanidha. Keessatti oomishtoonni soodaa akka hin eegneef epoxy ykn polymer coating dibachuun mi’aa isaa eeguu. Qaruuraa dhugaatii aluminium salphaa, yeroo dheeraaf kan turu, fi baay’ee kan deebi’ee fayyadamudha. Dhugaa dubbachuudhaaf, Aluminium Ameerikaa %80 ol amma maddoota deebi'anii fayyadaman irraa dhufe ., anniisaa gara %94 qusachuu . Aluminiyeemii haaraa oomishuuf wal bira qabamee yoo ilaalamu Gabatee armaan gadii irratti waa’ee meeshaalee dhugaatii aluminiyeemii fi faayidaa naannoo isaanii ilaalchisee dhugaawwan ijoo ta’an calaqqisiisa:

Ragaa gama .	Daataa istaatiksii / Ibsa .
Saffisa deebi’anii fayyadamuu qaruuraa biiraa fi lallaafaa .	50.4% .
Qusannaa anniisaa deebi’anii fayyadamuu irraa argamu .	~94% oomisha jalqabaa irraa gadi aanaa .
Aluminium umurii dheeraa .	Aluminiyeemii yoomiyyuu oomishame hunda keessaa %75 itti fayyadamaa jira .
Dhugaatii aluminium fayyadamuu danda'a .	Addunyaa guutuutti qaruuraa dhugaatii %80 aluminium dha .

Dizaayiniin ni danda’a, paakeejii fi maqaa daldalaa qofa osoo hin taane dhiibbaa naannoo irrattis gahee murteessaa qaba. Waa'ee qaruuraa soodaa beekuu qabdan hunda guutummaatti hubachuuf, meeshaalee isaanii fi akkaataa qaruuraa dhugaatii aluminiyeemii itti oomishaman qorachuun barbaachisaa dha.

Fudhatama furtuu .

• Qaruuraa soodaa kan hojjetamu alayidii aluminiyeemii irraati. Aloowwan kun ciccimoo fi salphaadha. Isaanis deebi’anii itti fayyadamuun salphaadha. Kootiin addaa keessaa dhugaatii nageenya qabu eegaa. qopheessitoonnis . Dhugaatiiwwan akka haaraa ta’anii jiraatan gargaari . qaruuraa geengoo waan ta’eef jalaa golee qaba. Bocni kun qaruuraa dhiibbaa qabachuuf gargaara. Akkasumas akka jabaatan taasisa. Pull-tabs qaruuraa akka salphaatti banamuu danda'u taasisa. Akkasumas qaruuraa banaa nageenya qabu godhu. Qaruuraa aluminiyeemii deebi’anii fayyadamuu humna guddaa qusata. Humna qaruuraa haaraa hojjechuuf itti fayyadamnu keessaa %90 ol qusata. Deebi’anii fayyadamuunis faalama ni hir’isa. Kunis deebi’anii fayyadamuu naannoodhaaf baay’ee barbaachisaa taasisa. Oomishtoonni qaruuraadhaaf aluminiyeemii qalla'aa fayyadamu. Akkasumas qola fooyya’aa fayyadamu. Kunis qaruuraa salphaa fi ikoo-fayyadamaa taasisa. Qaruuraa humna hin dhabu. Qaruuraa irratti maqaa dhahuun oomishaaleen adda akka ta’an gargaara. Dhaabbileen maamiltoota waliin akka wal qunnaman gargaara. Dizaayiniin ismaartii deebi'anii fayyadamuu salphisa. Balfa hir’isuufis gargaara.

Meeshaalee .

alayidii aluminiyeemii .

Qaruuraa dhugaatii aluminium meeshaalee addaa fayyadamuun cimaa fi salphaa ta'a. Qaamni CAN aluminium alloy 3004 irraa kan hojjetamedha.Alayiin kun cimaa ta'us baay'ee hin ulfaatu. Gara 1.15% maagniziyemii fi 0.9% maangaanizii qaba. Elementiiwwan kun kan danda'u cimaa fi boca salphaa gochuuf gargaaru. The golgaa fi tab aluminium alloy 5182 fayyadamu.Aloyiin kun maagniziyemii baay’ee qaba, gara 4.65%. Sunis daran akka cimu taasisa. Qaaqa qaruuraa cimsee akka cufu gargaara. Qaamaa fi golgaaf alayidii adda addaa fayyadamuun tokkoon tokkoon kutaa akka gaariitti akka hojjetu gargaara.

Gabaa keessatti qaruuraa dhugaatii aluminium baayyee baramaa dha. Qabduu dhugaatii hunda keessaa gara %65 qaruuraa dha. Namoonni US keessa jiran waggaatti dhugaatii qaruuraa biliyoona 50 ol dhugu. Qaruuraa aluminiyeemii kan jaallataman salphaa, deebi’anii fayyadamuu fi maallaqa qusachuuf salphaa waan ta’aniif. Dhaabbileen aluminiyeemii xiqqaadhaan qaruuraa hojjetaniiru, hanga %40 gadi. Kunis meeshaalee fi ergaa irratti maallaqa qusata. Qaruuraa aluminiyeemii walakkaa ol ta’an deebi’anii hojiirra oolu. Kunis maallaqa qusachuuf kan gargaaru yoo ta’u, naannoodhaaf wayya.

Ragaa gama .	Gadifageenyaan
Jildii oomishaa .	Dhugaatiiwwan qaruuraa keessaa gara %65 waliigalatti qaphxii qaphxii.
Fayyadama US .	Lammiileen Ameerikaa waggaatti dhugaatii qaruuraa biiliyoona 50 ol kan fayyadaman yoo ta’u, fedhii guddaa agarsiisa.
Qooda Gabaa Aluminiyeemii .	Qaruuraa aluminiyeemii dhugaatiin ol’aantummaa qabu sababa ulfaatina salphaa, deebi’ee fayyadamuu fi baasii xiqqaa ta’een gabaaf dhiyeessu.
Hir’ina itti fayyadama meeshaa .	Inispeekshiniin salphaan itti fayyadama meeshaa aluminiyeemii hanga %40 hir’isuun baasii meeshaa jallisii gadi buusa.
Sadarkaa deebi’ee fayyadamuu .	Qaruuraa aluminiyeemii %50 ol deebi’anii fayyadamuu kan qaban yoo ta’u, baasii meeshaa jallisii fi dhiibbaa naannoo hir’isa.
Faayidaa baasii aluminiyeemii .	Aluminium'n deebi'ee fayyadamuu fi amaloonni salphaan baasii geejjibaa fi meeshaa hir'isa.
kalaqa oomishaa .	Aloowwan sadarkaa olaanaa fi omishaa humna osoo hin dhabin dallaa qaruuraa qalla’aa dandeessisu, baasii daran hir’isuu.
Daataa sibiilaa tin-plated .	Sibiilli tin-plated kutaa sibiilaa keessatti hammatama garuu bal’inaan oomishaa fi daataa baasii hin qabu.
Qormaata baasii .	Jijjiiramni gatii meeshaa jallisii (25% aluminiyeemiif), anniisaa (12% dabaluu), fi baasii humna namaa (8% dabaluu) baasii dhiibbaa garuu fooyya’iinsa gahumsaatiin salphifama.
Dinagdee guddinaa .	Aluminium can production faayidaa dinagdee guddinaa fi vertical integration irraa, dorgomtummaa baasii guddisuu.

qormaanni akka agarsiisutti . Boca fi furdina dallaa qaruuraa maatirii. Dallaa furdaa ta’e qaruuraa cimaa taasisa. Qaruuraa keessaa laayibara varnish haphii, qofa . 5 micrometers furdina , gargaara the danda'uu dhiibbaa dabalataa. Jalqaba qaruuraa sanaa boca goleeti. Bocni kun qaruuraa dhoo’uu irraa dhaabuuf gargaara. Dhugaawwan kun maaliif alooyiin aluminiyeemii qaruuraa soodaa hojjechuuf gaarii ta’uu agarsiisu.

Saayintistoonni aluminium alloy 3004 fi 5182 qorataniiru.Allowy 3004 qaama qaruuraa kanaaf cimaa fi salphaa waan ta'eef gaarii dha. Alloy 5182 kan fayyadamu golgaa fi tab daran cimaa waan ta'eef. Alayidii lama fayyadamuun tokkoon tokkoon kutaa akka gaariitti akka hojjetu gargaara. Garuu, deebi'anii fayyadamuu akka jabaatu gochuu danda'a. Saayintistoonni alayidii haaraa hojjechuuf yaalaa jiru. Aloowwan haaraan kun deebi’anii fayyadamuu salphisuu fi qaruuraa cimaa fi salphaa taasisuu danda’a.

Sibiilaa fi tinplate .

Qaruuraa soodaa tokko tokko bakka aluminiyeemii osoo hin taane sibiilaa ykn tinplate irraa hojjetamu. Tinplate sibiilli tin haphii irra jirudha. Namoonni qaban . waggoota 100 oliif tinplate fayyadame . qaruuraa keessatti Tinplate dhugaatii haaraa fi mi'aawaa taasisa. Kootiin tin sibiilli akka hin dafneetti dhaabsisa. Kun soodaa nageenya qabuu fi dhugaatii gaarii akka ta’uuf barbaachisaa dha. Yeroo baay’ee qaruuraa tinplate dhugaatii addaa ykn faashinii ta’eef ni fayyadamu.

Qorannoon akka agarsiisutti tinplate gaarii dha sababiin isaas waan hin dafqineef dhugaatii haaraa taasisa. Lids tinplate akka gaariitti cufuu fi dhugaatii yeroo dheeraa akka turu gargaara. Nyaataa fi dhugaatii asiidii ta’eef qaruuraa tinplate fayyadama. Tin coating sibiilli dura waan gufachiisuuf dhugaatii sana ni eega. Tin xiqqoo qofatu dhugaatii keessa seena, nageenya qaba. Seerotni hammi tin dhugaatii keessatti argamu miidhaa akka hin qabne mirkaneessa.

Daataan industirii akka agarsiisutti qaruuraa tinplate soodaa nageenya qabuu fi mi’aawaa akka ta’u taasisa. Akkaataan isaan tinplate itti hojjetan hot-dip fi electro-tinning of keessaa qaba. Kunis tin coating gaarii kenna. Wal'aansoowwan biroo, akkuma chromate passivation, the can daran rust-proof godhu. Wantoonni kun tinplate soodaa qaruuraadhaaf filannoo gaarii taasisa, keessumaa yeroo dhamdhamni baay’ee barbaachisaa ta’u.

Coatings fi Linings .

Qaruuraa aluminiyeemii fi qaruuraa tinplate lamaan isaanii keessaa qola barbaadu. Kootiin kun dhugaatii fi qaruuraa ni eegu. Warri hojjetan danqaa hojjechuuf epoxy ykn polymer linings fayyadamu. Kunis dhugaatii sana sibiilli akka hin tuqne dhorka. Akkasumas dafqa dhaabsisee mi'aa sanas akkasuma godha.

Saayintistoonni qola kana sakatta'uuf qorannoo addaa fayyadamu. Qorannoon akka agarsiisutti epoxy fi polymer linings dafqa irraa akka gaariitti eegu. Xiinxalli elementii akka agarsiisutti, qolawwan kun aluminiyeemii dhugaatii keessa akka hin seenne dhorka. Polyolefin dispersion coatings haala gaariin kan maxxanan yoo ta’u, qola epoxy durii caalaa ni eegu. Fooliiwwan haaraan kun qaruuraa yeroo dheeraa akka turuu fi dhugaatii nageenya akka qabaatu gargaara.

Qormaanni haaraan soodaa dhugaa fi dhiibbaa fayyadamuun akkaataa uffannaa yeroon itti hojjetu ilaaluuf. Bu’aan akka agarsiisutti laminate polymer coatings yeroo dheeraa akka turu lacquer coatings durii. Dhugaatii sukkaara qabus qodaa sana eeguuf illee gargaaruu dandaʼa. Dhugaawwan kun akka agarsiisanitti, qaruuraa nageenya qabuu fi dhugaatii gaarii dhandhamuuf uffanni ammayyaa barbaachisaa ta’uu isaati.

Hubachiisa: Meeshaaleen qaruuraa soodaa keessatti fayyadaman, akka alayidii aluminiyeemii, tinplate, fi qola addaa, qaruuraa cimaa, salphaa, deebi’ee fayyadamuu fi nageenya qabu akka ta’u gargaaru. Tokkoon tokkoon meeshaa fi qola hojii hojjechuu qaba. Dhugaatii sana eeguun akka gaariitti dhandhamsiisu.

Sodaa danda'uu danda'a .

Meeshaalee jallisii .

Qaruuraa soodaa hojjechuun meeshaalee jallisii irraa eegala. Aluminiyeemiin dhagaa diimaa dha. Baxite bakka addunyaa hedduutti argama. Hojjettoonni bouxite qotanii gara warshaalee qulqulleessituutti ergu. Warshaaleen qulqulleessan gara alumina, budaa adiitti jijjiiru. Warshaaleen aluminaa gara aluminiyeemii qulqulluutti jijjiiruuf humna ibsaa fayyadamu. Tarkaanfiin kun dhugaatii aluminiyeemii hundaaf barbaachisaadha. Baxite madda ijoo aluminiyeemii ti. Jireenyi soodaa tokkoo bouxite irraa jalqaba.

Oomishtoonnis aluminiyeemii deebi’ee fayyadame fayyadamu. US keessatti irra caalaan qaruuraa %73 aluminium deebi'ee fayyadamu qabu. Kunis, qaruuraa soodaatiif deebi’anii fayyadamuun hangam barbaachisaa akka ta’e agarsiisa. Dhiyeessiin qaruuraa soodaa addunyaati. Albuudni boksiitii gara warshaaleetti ergama. Hoggansi dhiyeessii gaariin oomisha saffisaa fi haala salphaa ta’een eega.

• Aluminiyeemiin albuuda boksii irraa kan dhufe yoo ta’u, meeshaa ijoo qaruuraa soodaati.

• Bara 2018tti US waa'ee . paakeejii aluminiyeemii toonii miliyoona 1.9 . Qaruuraa soodaa fi biiraaf

• Gabaa qaruuraa dhugaatii guddachaa jira, Ameerikaan Kaabaa immoo hunda caalaa fayyada.

uumuu fi walitti qabuu .

Warshaaleen aluminiyeemii gara foolii haphiitti jijjiiru. Maashiniiwwan sheet kana gara qaama qaruuraa muranii bocu. Maashiniiwwan kun baayyee saffisaa waan ta’aniif sa’aatii tokkotti qaruuraa 300 ol hojjetu. Baayyee sirrii dha, dogoggora muraasa. Dallaan qaruuraa kanaa haphii, furdina miliimeetira 0.1 gadi ta’e dha. Dallaa qalla’us qaruuraa cimaa dha. Jalqaba qaruuraa sanaa boca goleeti. Bocni kun dhiibbaa olaanaa qabachuu danda’a.

Sararoonni oomishaa hangam akka hojjetan ilaaluuf karaa adda addaatti fayyadamu:

• Bu’aan sa’aatii tokkotti qaruuraa meeqa akka hojjetamu lakkaa’a.

• Cycle time checks nama tokko gochuuf yeroo hammamii akka fudhatu.

• Bu’a qabeessummaan meeshaalee waliigalaa (OEE) saffisa maashinii, yeroo hojii dhaabuu fi qulqullina ilaala.

Meetirikii Benchmark .	Adeemsa harkaan hojjetamu .	Adeemsa ofumaan hojjetu .	Fooyya’iinsa / Faayidaa .
Yuunitii sa’aatii tokkotti oomishaman .	Sa'aatii 100/hr .	300 yuunitii/hr .	200% qaruuraa dabalataa hojjetame .
Dhibbeentaa Balfa Meeshaa .	10% .	2% .	8% balfa xiqqaa .
Sa'aatii tokkotti baasii humna namaa qusannaa .	N/A .	Hojjetaa/hr tokkoof $20 .	Qusannoo guddaa humna namaa irratti .
Yeroo hojii dhaabuu dhibbeentaa .	5% .	1% .	4% yeroo hojii dhaabuu xiqqaa .

Warshaaleen soodaa ammayyaa meeshaalee addaa fayyadamuun bakka suuta jedhu argachuuf. Adeemsa kana yeroo qabatamaa keessatti ilaalu. Hojjettoonni wantoota akka gaariitti akka fiigan gochuuf hojii hedduu baratu.

deebi’anii fayyadamuu fi aluminiyeemii lammaffaa .

Deebi’anii fayyadamuun qaruuraa soodaaf baay’ee barbaachisaadha. Aluminiyeemii deebi’ee fayyadamuu anniisaa qaruuraa haaraa hojjechuuf barbaachisu %90 ol qusata. Bara 2021tti Ameerikaan qaruuraa aluminiyeemii toonii 633,500 deebiftee hojiirra oolchiteetti. Mootummaan hundi sirna deebi’uu kuufamaa yoo qabaate, deebi’anii fayyadamuun %85 gahuu danda’a. Kunis humna gahaa mana miliyoona 1.6 humna qusata. Akkasumas waggaatti CO2 gara toonii miliyoona 7.5 hir'isa ture.

Istaatistiksii / meetirikii .	Gatii	Ibsa
Aluminiyeemiin Ameerikaa saffisa deebi’ee fayyadamuu danda’a (2021) .	37.2% .	Amma hangam akka deebi'ee hojiirra oole agarsiisa .
Sadarkaa deebi’ee fayyadamuu danda’u seera kuufamaa wajjin .	85% .	Deebi’anii fayyadamuun baay’ee ol’aanaa ta’uu danda’a .
Qusannaa anniisaa deebi’anii fayyadamuu irraa argamu .	90% ol	Humna guddaa qusata .
Qaruuraa toonii deebi’ee hojiirra oole (2021) .	633,500 .	Hammi guddaan deebi'ee hojiirra oole .
Tilmaama CO2 hir'isuu %85 deebi'ee fayyadamuu irratti .	~7.5 toonii miliyoona 7.5 .	Gargaarsa guddaa naannoodhaaf .

Jireenyi soodaa can erga itti fayyadamtanii booda hin dhaabbatu. Aluminiyeemii deebi’ee fayyadame qaruuraa haaraa hojjechuuf gargaara. Kunis qulqullina isaa akka ol’aanaa ta’ee fi balfa akka gadi bu’u taasisa. Aluminiyeemii deebi’ee fayyadame waliin qaruuraa hojjechuun akka jabaatu taasisa. Marsaan jireenyaa qaruuraa soodaa akkamitti akka deebi’anii fayyadamuu, albuuda baasuun, fi qaruuraa hunda waliin hojjechuun pilaaneetii kana gargaaruu agarsiisa.

Dhugaatii dizaayinii gochuu danda'a .

Boca fi Caasaa .

Bocni qaruuraa dhugaatii tasaa miti. Dizaayinaroonni boca siliindarii filatu sababiin isaas humna qaruuraa kennuu fi dhiibbaa qabachuuf gargaara. Aluminium alloy 3104 boca kanaaf akka gaariitti hojjeta sababiin isaas cimaa fi salphaatti uumamuu danda'a. Dizaayiniin siliindarii humna soodaa keessaa babal’isa, kanaaf qaruuraa salphaatti hin caccabu. Warshaaleen boca kana tolchuuf adeemsa fakkii gadi fagoo fi qoonqoo fayyadamu. Tarkaanfiiwwan kun cimanii turuu fi meeshaa xiqqaa akka fayyadaman gargaaru.

• Qaruuraa siliindarii boca biroo caalaa caccabsuu fi dents ni dandamata.

• Fulbaanni dallaa fi laayibara varnish haphii keessaa humna dabalataa dabaluu danda’a.

• Lafeen boca golee qabu dhiibbaa dhugaatii kaarbooneetii irraa dhufu danda’u gargaara.

Dhugaatii tokko caasaa cimaadhaan dizaayinii gochuu danda’a dhugaatiiwwan yeroo geejjibaa fi kuusaa nageenya isaanii eeggata. Dizaayiniin kunis kan Can salphaatti tuuluu fi kuusuu kan taasisu yoo ta’u, kunis paakeejii fi geejjibaaf gargaara.

Mala Baniinsaa .

Malli baniinsaa kutaa dhugaatii dizaayinii gochuu danda’uudha. Irra caalaan qaruuraa pull-tab ykn stay-on fayyadamu. Dizaayiniin kun namoonni meeshaa dabalataa malee salphaatti qaruuraa akka banan taasisa. Caancala kan hojjetame alayidii aluminiyeemii cimaa irraa yoo ta'u, kunis osoo hin cabsin akka jilbeenfatu gargaara. golgaa fi tab waliin ta’uun qaruuraa sana akka cufamu gochuuf hanga namni tokko banamutti.

• Dizaayiniin caancalaa qarqara qara qabu kan ittisu yoo ta'u, fayyadamuuf nageenya qaba.

• Baniinsi isaas dhangala’uu ykn dhuguuf guddina sirrii qofa.

• Meeshaan isaas amanamaa fi yeroo hunda hojjeta.

Dhugaatii gaarii dizaayinii gochuu danda'a yeroo hundumaa akkaataa namoonni itti fayyadamaniitti ilaala. Malli baniinsaa kutaa xiqqaadha, garuu muuxannoo fayyadamaa irratti jijjiirama guddaa fida.

Elementiiwwan maqaa dhahuu .

Dizaayinii paakeejii dhugaatii keessatti maqaa daldalaa (branding) gahee guddaa qaba. Dhaabbileen qaruuraa isaanii adda akka ta’aniif halluu, asxaa fi giraafiksii addaa fayyadamu. Dhugaatii adda ta'e dizaayinii gochuu danda'u brand tokko sheelfota suuqii namaan guutaman irratti akka hubatamu gargaaruu danda'a. Namoonni baay’een maqaa maqaa fi asxaa irratti hundaa’uun dhugaatii filatu akka agarsiisutti. Halluuwwan ifaa fi dizaayinoonni jajjaboon akka salphaatti hubachuu danda'an taasisa.

• 77% bitattoonni oomisha maqaa maqaatiin fudhatu.

• Halluun mallattoo beekamtii maqaa (brand recognition) %80 guddisuu danda’a.

• Bitamtoonni %85 halluun maqaa tokko akka hubatan gargaara jedhu.

Dhugaatii dizaayinii gochuu danda'u ilaalcha qofa miti. Wal amantaa fi amanamummaa ijaaruuf gargaara. Dhaabbileen akka Kookaa Koolaa waan hojjetuuf maqaa daldalaa (branding) irratti biliyoonaan baasu. Paakeejii fi dizaayiniin gaariin qaruuraa salphaa tokko gara mallattoo namoonni yaadatanitti jijjiiruu danda’a.

Tursiifamu

Deebi’ee kan itti fayyadamu ta’uu .

Qaruuraa soodaa deebi’anii fayyadamuun salphaadha. Aluminium can recycling adda waan ta'eef sibiilli irra deddeebi'ee fayyadamuu danda'a. Qulqullina isaa hin dhabu. Addunyaa kana irratti, qaruuraa aluminiyeemii hunda keessaa gara %71 deebi’ee hojiirra oola. Qaruuraa kana keessaa %98 jechuun ni danda’ama oomisha haaraa deebi’anii deebi’anii fayyadamuu danda’an ta’u. Saffisni deebi’ee fayyadamuu olaanaa ta’e kun kosii xiqqaan bakka kuufamaatti xumurama jechuudha. Qaruuraa aluminiyeemii qaruuraa geejjibaa ykn pilaastikii caalaa deebi’anii kan hojjetamanidha. US keessatti qaruuraa aluminiyeemii deebi’anii fayyadamuuf walitti qabaman %80 ol qaruuraa haaraa ta’u. Sirni cufame kun aluminium yeroo dheeraaf akka itti fayyadamu taasisa. Bara 1972 irraa eegalee namoonni US keessa jiran deebi'anii fayyadamaa turan . Qaruuraa aluminiyeemii tiriliyoona 2 ol . Kunis itti fufiinsaaf deebi’anii fayyadamuun hangam barbaachisaa akka ta’e agarsiisa. Jireenyi soodaa yeroo baayyee bouxite irraa jalqabuu danda'a, garuu deebi'ee fayyadamuun sibiilicha waggoota dheeraaf akka itti fayyadamu taasisa.

Gorsa: Qaruuraa aluminiyeemii meeshaa deebi’ee fayyadamuu danda’u hunda caalaa gatii manaa deebi’anii fayyadamuu keessatti. Naannoo fi dinagdee ni gargaaru.

Fayyadama anniisaa .

Aluminiyeemii deebi'ee fayyadame fayyadamuun qaruuraa soodaa hojjechuuf humna guddaa qusata. Aluminium haaraa bouxite irraa hojjechuun tokkoon tokkoon kiiloogiraamiif gara 210 megajoules fayyadama. Aluminiyeemii deebi'ee fayyadame tokkoon tokkoon kiiloo giraamadhaaf gara meegajoolii 27 qofa barbaada. Kana jechuun deebi’anii fayyadamuun anniisaa qaruuraa haaraa hojjechuuf barbaachisu keessaa harka saddeet qofa fayyadama jechuudha. Kaarbooniin kun kiiloo giraama tokkoof CO2 kg 12 irraa gara CO2 kg 2.1 qofatti gadi bu’a, qaruuraa deebi’ee fayyadameef. Qaruuraa aluminiyeemii deebi’ee fayyadame irraa hojjetame faalamaa fi balfa baay’ee xiqqaa ta’e uumu. Itti fayyadamni bishaanii fi balfi jabaanis yeroo warshaaleen aluminiyeemii deebi’anii fayyadaman fayyadaman gadi bu’a. Qusannoon kun qaruuraa aluminiyeemii filannoo guddaa taasisa . Meeshaalee itti fufiinsa qaban ..

Gosa oomishaa .	Fayyadama anniisaa (MJ/kg) .	Kaarboonii miila (kg CO2/kg) .
Aluminiyeemii jalqabaa .	210	12
Aluminiyeemii deebi'ee fayyadame .	27	2.1

Kalaqawwan .

Industiriin soodaa danda’u karaa haaraa itti fufiinsa qabu argachuu itti fufa. Dhaabbileen amma dallaa qalla'aa ta'een qaruuraa hojjetu. Kun aluminium xiqqaa fayyadama garuu qaruuraa cimaa taasisa. Kootiini fi liiniin haaraan dhugaatii eeguu fi qaruuraa deebi’anii akka fayyadaman taasisa. Maqaawwan tokko tokko inkii addaa fi asxaa deebi’anii fayyadamuu hin miidhu. Sirni deebi’uu kuufamaa namoonni baay’een akka deebi’anii fayyadaman gargaara, kanaaf qaruuraa baay’een irra deebi’anii itti fayyadama. Qorannoon teeknooloojii albuudaa fi deebi’anii fayyadamuu irratti ga’u miidhaa naannoo irratti ga’u gadi buusuuf gargaara. Xiyyeeffannaan indaastirichi meeshaalee deebi’anii fayyadamuu fi itti fufiinsa qaban irratti qabu egeree qulqulluu ta’eef akka dhimmaman agarsiisa. Jireenyi soodaa tokko amma dizaayinii ismaartii, deebi’anii fayyadamuu fooyya’aa, fi balfa xiqqaa tarkaanfii hunda irratti argamu of keessatti qabata.

Waa'ee qaruuraa soodaa waan beekuu qabdan hunda: furtuu fudhachuu .

Filannoo meeshaa .

Qaruuraa soodaa meeshaalee addaa nageenyaafi qaphxii irraa hojjetaman irraa kan hojjetamanidha. Aluminiyeemiin dhagaa bakka hedduutti argamu Baaksiit irraa dhufa. Warshaaleen kutaa guddaa qaruuraa kanaaf gara aluminiyeemiitti jijjiiru. Qaruuraa tokko tokko sibiilaa tinplate fayyadamu, garuu irra caalaan isaanii aluminium fayyadamu. Tokkoon tokkoon qaruuraa dhugaatii sana eeguuf keessaa coating qaba. Meeshaaleen kun dhugaatiiwwan nageenya qabaniifi haaraa akka taʼan gargaaru. Meeshaalee kanneen fayyadamuun deebi’anii fayyadamuus akka danda’amu taasisa. Irra caalaan qaruuraa har’aa aluminiyeemii deebi’ee fayyadame fayyadamu. Kunis anniisaa qusata, pilaaneetii immoo gargaara. Jireenyi soodaa tokkoo bouxite irraa eegalee marsaa deebi'anii fayyadamuu hedduu keessa darba.

Dhiibbaa dizaayinii .

Akkaataan soodaan tokko itti qophaa’e humnaa fi ilaalcha isaa irratti dhiibbaa qaba. Injiinarroonni dhiibbaa akka gaariitti waan qabuuf boca geengoo filatu. Jalqaba irratti boca golee kan qabu yoo ta’u, akka cimu gochuuf. Pull-tab namoonni salphaatti qaruuraa akka banan taasisa. Dhaabbileen halluu fi asxaa ifaa fayyadamuun qaruuraa adda ta'u. Dizaayiniin gaariin qaruuraa walitti tuuluu fi akka gaariitti erguuf gargaara. Akkasumas deebi’anii fayyadamuu salphisa. Filannoon dizaayinii ismaartii marsaa jireenyaa CAN gargaara. Kutaan dizaayinii hunduu paakeejii, deebi’anii fayyadamuu fi magariisa ta’uuf gargaara.

Gorsa: Dizaayiniin gaarii ta’e dhugaatii nageenya qabu, deebi’anii fayyadamuu gargaara, akkasumas maqaawwan daldalaa namoota waliin akka wal qunnaman taasisa.

Fuulduraaf adeemsa .

Gara fuulduraatti soodaa cans magariisa ta'uu irratti xiyyeeffata. Dhaabbileen qaruuraa qalla'aa gochuudhaan aluminiyeemii xiqqaa fayyadamuu barbaadu. Kootiin haaraan deebi’anii fayyadamuu nageenya fi salphisa. Qorannoon albuuda boksiitii irratti godhame miidhaa uumamaa irratti gahu gadi buusuuf yaala. Biraandiiwwan hedduun qaruuraa dabalataa fayyadamuun qaruuraa baay’ee deebi’anii akka fayyadaman ni taasisa. Jireenyi qaruuraa soodaa paakeejii qaroo fi deebi'ee fayyadamuu ni qabaata. Waa’ee qaruuraa soodaa beekuun akkaataa meeshaaleen, dizaayiniin, fi deebi’anii fayyadamuu gara fuula duraa bocuu jechuudha.

Xiyyeeffannoo ijoo .	Maaliif Ilaaluu Qabna .
Meeshaalee .	Qabiyyee deebi'ee fayyadame, fooliin isaa nageenya qabu .
Tolfama	Qaruuraa salphaa, maqaa fooyya'aa .
Deebi'ee Fayyadamaa .	Sadarkaa ol’aanaa, sirna loop cufame .
Boksiitii .	Albuuda qulqulleessituu, balfa xiqqaa .
Marsaa Jireenyaa .	Fayyadama yeroo dheeraa, dhiibbaa xiqqaa .

Waa'ee qaruuraa soodaa waan beekuu qabdan hunda tarkaanfii hunda. Baxite irraa gara deebi'ee fayyadamuutti deema. Meeshaaleen, dizaayiniin, fi magariisa ta’uun hundi isaanii akkamitti akka waliin hojjetan agarsiisa.

Qaruuraa soodaa cimaa fi salphaa waan ta'eef aluminiyeemiin hojjetama. Aluminium yeroo baayyee deebi'ee fayyadamuunis ni danda'ama. Dhaabbileen meeshaalee kana soodaa nageenya isaanii eeguuf fudhatu. Akkasumas anniisaa qusachuu fi kosii xiqqaa hojjechuu barbaadu. Karaaleen haaraan qaruuraa itti hojjetan sibiilota xiqqaa akka fayyadaman gargaara garuu cimanii akka jiraatan.

• Namoonni baay'een paakeejii pilaaneetii kanaaf wayyu barbaadu, kanaaf dhaabbileen qaruuraa ikoo-fayyadamaa baay'ee hojjetu.

• Bittaaf bitattoonni qaruuraa soodaa magariisaa irratti maallaqa dabalataa baasuuf fedhii qabu, kana jechuun naannoodhaaf dhimmamu jechuudha.

  Teeknooloojiin soodaa danda'u fooyya'uu itti fufa. Uffanni haaraan fi yaadni deebi’ee fayyadamuu qaruuraa daran nageenya qabuu fi magariisa akka ta’u gargaara.

FAQ .

Aluminiyeemiin meeshaa hundarra gaarii ta’e kan qaruuraa soodaa taasisu?

Aluminiyeemiin cimaa fi salphaadha. Yeroo baay’ee deebi’ee fayyadamuun ni danda’ama. Dhugaatiiwwan nagaa fi haaraa taasisa. Dhaabbileen humna waan qusatuuf aluminiyeemii fayyadamu. Akkasumas qaruuraa aluminiyeemii irraa hojjetame sochoosuun baasii xiqqaadha. Irra caalaan qaruuraa soodaa har’a aluminiyeemii deebi’ee fayyadame fayyadamu. Kunis naannoo eeguuf gargaara.

Maaliif qaruuraa soodaa jalatti boca dome qabu?

Bocni golee dhiibbaa dhugaatii fizzy irraa dhufu akka danda’u gargaara. Bocni kun humna qaruuraa keessa jiru babal’isa. Qaruuraa dhoo'uu ykn dents akka hin arganne dhaabsisa. Injiinarroonni boca kana fayyadamuun qaruuraa cimaa taasisuu. Yeroo erginuu fi kuufamuun qaruuraa nageenya akka qabaatu gargaara.

Soodaan dhugaatiif liiniin nageenya qabaa?

Eeyyee, soodaan liiniin dhugaatiif nageenya qabaachuu danda'a. Isaanis epooksii ykn poliimarii fooqii fayyadamu. Fooliiwwan kun dhugaatii sibiilicha akka hin tuqne dhaabu. Akkasumas dafqa dhiisanii mi'aa sanas akkasuma godhu. Saayintistoonni nageenya akka qaban mirkaneeffachuuf qodaa kana qoratu.

Aluminium cans yeroo meeqa deebi’ee fayyadamuu danda’a?

Qaruuraa aluminiyeemii irra deddeebi’anii deebi’anii fayyadamuun ni danda’ama. Yeroo deebi’anii fayyadaman qulqullina hin dhabu. Tokkoon tokkoon qaruuraa deebi’ee fayyadame gara guyyaa 60 keessatti qaruuraa haaraa ta’a. Adeemsi kun anniisaa qusatee balfa hir’isa. Aluminiyeemii deebi’anii fayyadamuu waggoota dheeraaf qabeenya itti fayyadama.

Qaruuraa soodaa tab walitti qabameen deebiftee fayyadamuu dandeessaa?

Eeyyee, caancala ammallee irra jiruun qaruuraa deebiftee fayyadamuu dandeessa. Lamaanuu CAN fi tab aluminium irraa hojjetame. Caancala ibsuun sassaabuu fi deebi'anii fayyadamuu gargaara. Akkasumas balfa hir’isuuf gargaara. Kunis nama hundaaf deebi’anii fayyadamuu salphisa.