ئایا خواردنەوە لە دەبە ئەلەمنیۆمەکان باشترە لە پلاستیک؟

لە جیهانی ئەمڕۆدا، هەڵبژاردنی نێوان کەرەستەی پاکەتکردن لە هەموو کاتێک گرینگتر بووە، بە تایبەت کاتێک باس لە خواردنەوەکانی وەک بیرە دەکرێت . لەگەڵ پەرەسەندنی نیگەرانییەکان سەبارەت بە ژینگە و تەندروستی، بەکارهێنەران زیاتر پرسیار دەکەن کە ئایا خواردنەوە لە دەبە ئەلەمنیۆمی بیرە باشترە لە بەکارهێنانی دەفری پلاستیکی. ئەم بابەتە قووڵ دەبێتەوە لە لایەنە جیاوازەکانی ئەم مشتومڕە، لێکۆڵینەوە لە کاریگەرییە ژینگەییەکان، نیگەرانییەکانی تەندروستی، و ئارەزووەکانی بەکاربەرانی گشتی پەیوەست بە دەبە ئەلەمنیۆمەکانی بیرە و شووشەی پلاستیکی.

کاریگەری ژینگەیی

ریسایکلکردن و بەردەوامی

یەکێکە لە سوودە هەرە گرنگەکانی دەبەی ئەلەمنیۆمی بیرە توانای ریسایکلکردنی ئەوانە. ئەلەمنیۆم زۆر دەتوانرێت دووبارە بەکاربهێنرێتەوە، و بەپێی کۆمەڵەی ئەلەمنیۆم، ئەلەمنیۆمی ریسایکل کراو 95% وزەی کەمتر بەکاردەهێنێت لە دروستکردنی ئەلەمنیۆمی نوێ لە کەرەستەی خاو. نەک هەر دەبە ئەلەمنیۆمەکان دەتوانن بۆ ماوەیەکی نادیار دووبارە بەکاربهێنرێنەوە بەبێ ئەوەی کوالیتی لەدەست بدەن، بەڵکو شوێنپێی کاربۆنی کەمتریان هەیە بە بەراورد بە پلاستیک.

لە بەرامبەردا، ڕێژەی ریسایکلکردنی پلاستیکی تاڕادەیەک کەم دەمێنێتەوە. هەرچەندە دەتوانرێت زۆر جۆری پلاستیک دووبارە بەکاربهێنرێتەوە، بەڵام زۆرجار پرۆسەکە وزەیەکی زیاتری هەیە و کەمتر کارامەیە. بۆ نموونە تەنها نزیکەی 9%ی پاشماوەی پلاستیکی لە ئاستی جیهانیدا ریسایکل دەکرێت. ئەم جیاوازییە دەبێتە هۆی ئەوەی کە بڕێکی بەرچاو لە پاشماوەی پلاستیکی لە زبڵدان و زەریاکان کۆتایی پێبێت، ئەمەش بەشدارە لە پیسبوون و زیانگەیاندن بە ژیانی دەریایی.

زبڵدان و پیسبوونی زەریاکان

پیسبوونی پلاستیکی بووەتە پرسێکی جیهانی زەق و زەق. زۆرێک لە بەکارهێنەران نیگەرانن لە کاریگەرییە درێژخایەنەکانی پاشماوەی پلاستیکی لەسەر ژینگە، بەتایبەتی لە ئۆقیانوسەکاندا. زۆرجار ئاژەڵە دەریاییەکان بە هەڵە پلاستیکی بە خۆراک دەگەیەنن، ئەمەش دەبێتە هۆی خواردن و زۆرجاریش لێکەوتەی کوشندە. بە بەراورد، دەبە ئەلەمنیۆمەکانی بیرە هەمان هەڕەشە دروست ناکەن کاتێک بە شێوەیەکی دروست ریسایکل دەکرێن.

توێژینەوەیەکی دامەزراوەی ئیلین ماکئارسەر مەزەندە دەکات کە، تا ساڵی ٢٠٢٥، دەکرێت پلاستیک زیاتر لە ماسییەکانی ناو زەریاکان بە کێش هەبێت. ئەم ئامارە مەترسیدارە جەخت لەسەر بەپەلەیی گۆڕانکاری بەرەو بژاردەی پاکەتکردنی بەردەوامتر دەکاتەوە، وەک دەبەی ئەلەمنیۆمی بیرە.

ڕەچاوکردنی تەندروستی

شلکردنەوەی کیمیایی

هۆکارێکی دیکەی گرنگ کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێت، ئەگەری شلبوونەوەی کیمیاییە. زۆرێک لە بەکارهێنەران نیگەرانن لە ماددە کیمیاییە زیانبەخشەکان لە شووشەی پلاستیکیەوە کە شل دەبن و دەبنە خواردنەوە، بە تایبەت کاتێک بەر گەرمی یان تیشکی خۆر دەکەون. ماددە کیمیاییەکانی وەک BPA (Bisphenol A) پەیوەندییان بە کێشە تەندروستییە جیاوازەکانەوە هەیە، لەوانە ناهاوسەنگی هۆرمۆنەکان و زیادبوونی مەترسی شێرپەنجە.

دەبەی ئەلەمنیۆمی بیرە بە ڕوپۆشێکی پارێزەرەوە هێڵکاری کراوە کە ڕێگری دەکات لە بەرکەوتنی ڕاستەوخۆی نێوان خواردنەوەکە و ئەلەمنیۆم. لە بەرامبەردا ئەم پۆشاکە بە شێوەیەک دروستکراوە کە سەلامەت بێت بۆ بەکارهێنان، ئەمەش مەترسییەکانی شلبوونەوەی کیمیایی بە شێوەیەکی بەرچاو کەمدەکاتەوە. توێژینەوەکان دەریانخستووە کە کەمترین مەترسی پەیوەستە بە خواردنەوەی دەبە ئەلەمنیۆمەکانەوە کاتێک ناوپۆشەکە وەک خۆیەتی.

تام و کوالێتی

زۆرێک لە ئارەزومەندانی بیرە دەڵێن دەبە ئەلەمنیۆمەکانی بیرە تام و کوالێتی خواردنەوەکە باشتر لە پلاستیک دەپارێزن. دەبە ئەلەمنیۆمەکان ڕێگری لە بەرکەوتنی ڕووناکی دەکەن، کە دەتوانێت ببێتە هۆی تامەکانی 'skunky' لە بیرەدا. سەرەڕای ئەوەش، مۆری هەواگۆڕکێی دەبە یارمەتی پاراستنی کاربۆنی دەدات، دڵنیای دەدات لەوەی کە بیرەکە تامی تازە و وردە.

لە بەرامبەردا شووشەی پلاستیکی دەتوانێت ڕێگە بە ئۆکسجین بدات کە بچێتە ژوورەوە، کە دەتوانێت بە تێپەڕبوونی کات کوالێتی بیرەکە تێکبدات. بۆ ئەوانەی کە تام و چێژ و کوالیتی لە پێشینە دادەنێن، ئەم جیاوازییە دەتوانێت هۆکارێکی یەکلاکەرەوە بێت بۆ هەڵبژاردنی دەبە ئەلەمنیۆمەکانی بیرە لەسەر پلاستیک.

ئارەزووەکانی بەکاربەر

ترێندەکان لە پاکەتکردنی خواردنەوەکان

لەگەڵ گەشەکردنی هۆشیاری بەکاربەران لە پرسەکانی ژینگە و تەندروستی، گۆڕانکارییەکی بەرچاو لە ئارەزووەکان بەرەو پاکەتکردنی بەردەوامتر ڕوویداوە. لە راپرسییەکدا کە لەلایەن کۆمپانیای نیلسن ئەنجامدراوە، دەرکەوتووە کە 73%ی بەکارهێنەرانی جیهانی ئامادەن خووەکانیان بۆ بەکارهێنان بگۆڕن بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانیان لەسەر ژینگە. ئەم ڕەوتە لە پیشەسازی خواردنەوەدا ڕەنگ دەداتەوە، کە زۆرێک لە براندەکان هەڵدەبژێرن دەبە ئەلەمنیۆمی بیرە بەسەر پلاستیکدا.

وێنەی مارکێتینگ و براند

ئەو براندانەی کە ئەولەویەت دەدەن بە پراکتیزەکردنی دۆستی ژینگە زۆرجار لەلایەن بەکارهێنەرانەوە بە شێوەیەکی لەبارتر سەیر دەکرێن. بە بەکارهێنانی دەبەی ئەلەمنیۆمی بیرە , کۆمپانیاکان دەتوانن وێنەی براندەکەیان بەرز بکەنەوە و سەرنجی کڕیارە هۆشیارەکانی ژینگە ڕابکێشن. زۆرێک لە بیرەخانە پیشەسازییەکان و براندە سەرەکییەکانی بیرە پێشتر گۆڕانکارییان بۆ ئەلەمنیۆم کردووە، بە داننان بەوەی کە بەردەوامیی دەتوانێت خاڵی فرۆشتن بێت.

بەراوردکردنی نرخ

لە کاتی بەراوردکردنی تێچووی دەبە ئەلەمنیۆمەکانی بیرە و شووشەی پلاستیکی، هەردوو جۆری پاکەتەکە لایەنە باش و خراپەکانیان هەیە. بەگشتی، دەبە ئەلەمنیۆمەکان بەرهەمهێنانیان گرانترە لە شووشەی پلاستیکی، بەڵام هەروەها مەیلیان هەیە بەهاکەیان باشتر بپارێزن. ئەمەش بەو مانایەیە کە، لە درێژخایەندا، براندەکان ڕەنگە پارە پاشەکەوت بکەن بە کەمکردنەوەی پاشەڕۆ و زیادکردنی ڕێژەی ریسایکلکردن.

ئەنجام

لە کۆتاییدا، هەڵبژاردنی نێوان دەبە ئەلەمنیۆمی بیرە و شووشەی پلاستیکی دێتە خوارەوە بۆ کاریگەریی ژینگەیی، ڕەچاوکردنی تەندروستی، و ئارەزووەکانی بەکاربەران. دەبە ئەلەمنیۆمەکانی بیرە وەک بژاردەیەکی بەردەوامتر دەردەکەون، لەگەڵ ڕێژەی ریسایکلکردنی بەرزتر و کەمتر ئەگەری شلبوونەوەی کیمیایی. هەروەها تام و کوالێتی بیرەکە باشتر لە دەفرە پلاستیکیەکان دەپارێزن.

لەگەڵ بەردەوامبوونی پەرەسەندنی پیشەسازی خواردنەوەکان، ئەوە ڕوونە کە بەکارهێنەران زیاتر مەیلیان بۆ هەڵبژاردنی دۆستی ژینگە و هۆشیاری تەندروستی هەیە. ئەم رەوتە پێدەچێت لە ساڵانی داهاتوودا خێراتر بێت، ئەمەش وایکردووە دەبە ئەلەمنیۆمی بیرە هەڵبژاردەیەکی بەناوبانگتر بێت لە نێوان هەردوو بەکارهێنەر و براندەکاندا.

بە کورتی، ئەگەر تۆ خولیای بەردەوامی و کوالیتیت هەیە، هەڵبژاردنی دەبە ئەلەمنیۆمەکانی بیرە لەسەر شووشەی پلاستیکی هەنگاوێکە بە ئاراستەیەکی دروستدا. نەک هەر بەشداری دەکەیت لە هەسارەیەکی تەندروستتردا، بەڵکو چێژ لە ئەزموونێکی خواردنەوەی باڵاتر وەردەگریت.